Op de hoek van de Van Baaksteeg (deze heette vroeger Morriaansteeg) en de Kerkstraat was bakkerij Post, daarvoor Vis. In het verslag van een openbare veiling op 5 april 1864 komt het huis voor in de Kerkstraat, bewoond door Egbert van Heerde, kadaster sectie A nummer 161, huis en erf groot een roede dertien ellen. Het wordt het hoogst ingezet op 751 gulden door Simon Peters Vis (1788-1871), rentenier te Vollenhove, en gekocht door Hendrik Vis (1839-1927) voor dit bedrag, bakker te Stad Vollenhove. Op 29 april 1864 volgt de overdracht. Het is het pand waar bakkerij Vis wordt gesticht. Simon Vis had zelf geen kinderen, Hendrik Vis was de zoon van zijn broer. Zijn oom was dus vermoedelijk zijn geldschieter. Hendrik trouwt dan in 1865 met Klaasje Post (1845-1897), dochter van landbouwer Barteld Post (1803-1852) uit de Barsbeek.
Op de foto hiernaast staat mevrouw Heetebrij - Ten Napel, de moeder van Jentjen Post-Heetebrij, met haar schoonzoon bakker Jan Post.
Op de foto van het 12½ jaar huwelijksfeest van bakker Vis, op 28-7-1877, genomen bij Seidel, zien we het bruidspaar Hendrik Vis en Klaasje Post. Vooraan op de foto’s zitten de drie dochters Anna, Trijn en Barta. Barta Vis trouwde in 1899 met Jelle Schuurmans, onderwijzer in St. Jansklooster. Hun kleinzoon René Schuurmans uit Rhenen stelde de foto beschikbaar. De zeer oude vrouw op de foto is Trijntje Drok, de grootmoeder van Barta Vis en moeder van Hendrik Vis
In een overzichtstaat uit 1887 van werkzame personen in ambacht en handel van de stad Vollenhove (bedrijven met minstens 2 werknemers) vond ik bakker Hendrik Vis op het adres Kerkstraat 39 met 2 man in dienst. Eén daarvan is vermoedelijk zijn zwager Derk Arents van Smirren (1845-1883), getrouwd met Maria, de zus van Hendriks echtgenote Klaasje.
Omdat Hendrik Vis slechts 3 dochters had en geen daarvan een echtgenoot die de zaak kon overnemen, is de bakkerij overgenomen door Barteld Post (1870-1912), zoon van zijn vrouws broer Harm. Sindsdien heette de bakkerij Post. Barteld was voordien beurtschipper. Onbekend is wanneer de overname precies plaats vond, zijn tante Klaasje is in 1897 overleden en Barteld Post is op 20-10-1899 getrouwd. Zijn oom was toen 60, mogelijk is hij eerst als knecht in de bakkerij gekomen en heeft allengs de zaak overgenomen. Bakker Barteld Post overleed in 1912 (was toen 42), zijn vrouw Geesje Dragt in 1919. Ze lieten 3 meisjes (Jans, Ge en Nies) en zoon Jan achter als wees.
De ons nog goed bekende Jan Post, bijgenaamd ‘Jan Possien’, was de zoon van Barteld Post. Jan Post, 11 jaar toen zijn vader overleed, kwam met zijn zussen in het weeshuis van Vollenhove terecht. Zus Jans was wel getrouwd maar overleed op jonge leeftijd. Vermoedelijk door toedoen van het Weeshuis werd de bakkerij voor perioden van 5 jaar verpacht, waarvan de laatste periode aan bakker Appie (Albert) Lassche. Toen Jan Post 22 was, nam hij de bakkerij weer over. Jan Post (1901-1964) trouwde op 2-5-1924 met Jentjen Heetebrij (1903-1970), dochter van slager Wicher Heetebrij. Ze kregen vier zoons: Bertus (1925-1982), Wicher (1927-1971), Gé (Gerard, 1928-1977) en Dries (1933). Alle zoons hebben tijdelijk in de bakkerij gewerkt, Dries ging in 1950 naar Groningen en hielp alleen in het weekend met venten. Bertus, de beoogde opvolger, en Gé waren de echte bakkers, zeker toen vader begin jaren ’60 ziek werd en uiteindelijk in een sanatorium in Harderwijk overleed. Wicher Post (1927-1971), die in de bakkerij vooral het gebak en banket deed, is met een dochter van kruidenier Hendrik Soeters getrouwd en verder gegaan in de kruidenierswinkel aan het Hollandse Plein (Kerkstraat 72, ooit ook een bakkerij). In de laatste jaren van de bakkerij in de Kerkstraat stond overbuurman bakker Appie Lassche, de tijdelijke pachter van 1918-1923, weer te helpen in de bakkerij.
In Vollenhove kwam de combinatie boer-bakker veel voor, zie ook bij Bakkerij Van Doesburg. Jan Post had vroeger ook een paar koeien, die later werden vervangen door twee varkens – zoals veel bakkers die hadden voor het oude brood. De oven werd gestookt op turf en takkenbossen, tot er een moderne heetwateroven kwam, gestookt op briketten en met één aparte centrale vuurhaard, die het water verwarmde dat met buizen de oven in werd geleid. De oven werd geleverd in 1938 door de firma Puper uit Den Haag.
Foto rechts: de Van Baaksteeg, met links het pand van bakker Post.
De oorspronkelijke woning met daarin de bakkerij was maar klein. Toen buurvrouw en tevens oudtante Trijn Vis was overleden – rond 1948 - kon Jan die woning kopen van de familie Schuurmans, de erfgenamen. Er werd toen een doorgang gemaakt van de oude naar de nieuwe woning. Verder vonden er toen geen wijzigingen plaats. Winkel en ruimte van de bakkerij bleven ongewijzigd. Achter de bakkerij werd een nieuwe schuur gebouwd door Kingma. De oude schuur, en soms ook de bakkerij achter de winkel, was vooral rond de Sinterklaastijd toneel van ‘sjoelen en schieten’. Minstens tien maar meestal zo’n vijftien tot twintig mensen konden dan voor een inleg van een dubbeltje of kwartje dingen naar de prijs: het volledige ingelegde bedrag, dat vervolgens in de winkel aan speculaas of wat dan ook besteed kon worden.
Bakkerij Post had in Vollenhove de allereerste elektrische kerstverlichting in de etalage met borrelende gekleurde suikerwaterstaafjes. In het steegje had hij altijd het raam open van de bakkerij. Met oud brood voerde hij de twee grote varkens in de achtertuin. Hij zei altijd “brood maakt niet dik” - en zo zag hij er ook uit. Slank en in originele bakkersoutfit en met bakkersmuts (‘bakkertje deeg’). Zijn vrouw had een paar pondjes meer. Jan ‘Possien’ was behoorlijk kort voor de kop, maar was daarna weer snel goed te spreken. Wanneer een vrachtauto weer zijn luifel had geraakt (toen was het nog tweerichtingsverkeer in de Kerkstraat), zie de beschadigingen van de luifel op de foto, was hij van kwaadheid soms niet meer te stoppen. Op de foto rechts staat Jentjen Post Heetebrij, de vrouw van de bakker. De kleine jongen met de krentenbol is Jan Andries Post, dat zal rond 1964 zijn geweest. Toen was de bakkerij in elk geval nog in gebruik. “In het steegje (de Van Baaksteeg) had Jan Possien later een verkooppunt van patat, kroketten en zo. Het was tussen de middag altijd een drukte van jewelste door schooljeugd”, aldus Jan Kwakman, toen de overbuurjongen.
In het archief van de Kamer van Koophandel vond ik de inschrijving in het Handelsregister, van 1943 tot 1965, en aansluitend die van de ijssalon en cafetaria tot 1986 – verderop in de Kerkstraat. Formeel: Jan Post, geboren 28-10-1901, vestigt zich in 1924 aan de Kerkstraat 39 (dit is vanaf mei 1955 nummer 27) en vanaf 2-9-1954 op basis van een vergunning van 30-8-1954 ook met een klein cafetariabedrijf met verlof B cq ijssalon aan Kerkstraat 77. Doosnummer 0262, inschrijfnummer 08708. Het bedrijf wordt opgeheven op 21-11-1964 door J. Post-Heetebrij omdat ‘op 1-10 mijn man is overleden’ (uitschrijving 5-1-1965).
Vergunningen van de gemeente zijn afgegeven voor het vergroten van de bakkerij in 1929 en het plaatsen van een heetwateroven in 1938. Volgens zoon Dries is er in 1929 geen vergroting van de bakkerij geweest, mogelijk zijn er toen twee slaapkamers aangelegd. Een verbouwing van de bakkerij was er pas na 1945.
Foto links: genomen vanuit de Van Baaksteeg, richting de Putsteeg. Links het pand van bakker Post.
De bakkerij en winkel zijn afgebroken begin jaren 1970, op de kavel is in 1975 een nieuwe woning gebouwd. Op een foto uit 1960 is de markies boven het winkelraam nog net zichtbaar. Verder staan er twee spelende kinderen op. Dries Post: “het jongetje op de knieën is een zoon van de familie Bruintjes,die woonden toen naast ons in de pastorie. Bruintjes was toen beheerder van het verenigingsgebouw. Het andere jongetje ken ik niet maar het kon wel een zoon zijn van mijn schoonzus Hennie Post-Dikken. Dan moet dan Jan zijn.”
